Γιορτή τσίπουρου στις 30 Οκτωβρίου στο Παλαιοχώρι Γορτυνίας

Φωτογραφία αρχείου www.drt915.gr

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, ο «ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ – ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ-», στις 30 Οκτωβρίου ημέρα Κυριακή, διοργανώνει την γιορτή του Τσίπουρου και προσκαλεί τους συμπατριώτες και τους φίλους του Παλαιοχωρίου, να προσέλθουν και να εορτάσουν μαζί , δοκιμάζοντας φρέσκο και αγνό τσίπουρο στον τόπο της παραγωγής του.

Με την ευκαιρία αυτή παραθέτω κατωτέρω σύντομο ιστορικό της παραγωγής Τσίπουρου στο Παλαιοχώριο:



ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΤΣΙΠΟΥΡΟΥ
Στο Παλαιοχώριο Δημητσάνας, από πολλά χρόνια, παράγουν το «τσίπουρο» ή το «ρακί» όπως το λένε, από τα στέμφυλα ή τα τσίπουρα. Για την παραγωγή του ποτού αυτού χρησιμοποιούν τα υπόλοιπα του σταφυλιού, που μένουν μετά από το διαχωρισμό του μούστου στο πατητήρι.

Τα στέμφυλα ή τσίπουρα, όπως λέγονται, μετά το βράσιμο του μούστου, που γίνεται στις στέρνες ,μεγάλες δεξαμενές μέσα στους ληνούς, μεταφέρονται σε πλαστικές σακούλες σήμερα και παλαιότερα με τις γιδιές (το τομάρι της γίδας ή του τράγου ειδικά κατασκευασμένο) στον χώρο που θα λειτουργήσει το καζάνι.

Εκεί γίνεται η απόσταξη με τα παραδοσιακά καζάνια και βγάζουν το τσίπουρο ή ρακί, δηλαδή το ούζο στην παραδοσιακή του μορφή, με αρκετά μεγάλη περιεκτικότητα σε οινόπνευμα 35-45 βαθμούς περίπου, ανάλογα με το χρόνο της απόσταξης και την περιεκτικότητα σε νερό που έχουν τα στέμφυλα.

Το καζάνι (άμβυκας) με το οποίο γίνεται η απόσταξη αποτελείται από έναν μεγάλο λέβητα, το λεγόμενο καζάνι, που έχει ένα σκέπασμα υπερυψωμένο και καμπυλόγραμμο, το οποίο στο άκρο του έχει σωληνοειδή απόληξη. Το σκέπασμα αυτό λέγεται «λουλάς».

Τοποθετούν τον λέβητα πάνω σε πέτρινη πυροστιά και το κτίζουν ολόγυρα, μέχρι πάνω το άνοιγμά του. Ανάβουν τη φωτιά, ρίχνουν μέσα στον λέβητα τόση ποσότητα στέμφυλων, όση είναι η χωρητικότητά του και ανάλογη ποσότητα νερού. Από την ποσότητα του νερού εξαρτάται και ο βαθμός του τσίπουρου.

Τοποθετούν το σκέπασμα πάνω στον λέβητα, κλείνουν το σημείο εφαρμογής αεροστεγώς χρησιμοποιώντας ζύμη από αλεύρι και προσθέτουν στη σωληνοειδή απόληξη του σκεπάσματος, σωλήνα μεταλλική αρκετού μήκους.

Στο μέσον περίπου της σωλήνας αυτής , πέφτει τρεχούμενο νερό. Δυναμώνουν τη φωτιά , τα τσίπουρα μέσα στον λέβητα αρχίζουν να βράζουν και το νερό που υπάρχει μέσα μετατρέπεται σε ατμό.

Ο ατμός αυτός κατευθύνεται προς τον σωλήνα για να βρει διέξοδο, όταν όμως φτάνει στο σημείο εκείνο της σωλήνας που πέφτει εξωτερικά το τρεχούμενο νερό, ο ατμός ψύχεται και υγροποιείται και σαν υγρό πλέον φθάνει στο τέλος της σωλήνας, κάτω από την οποία έχουν τοποθετήσει ένα δοχείο και πέφτει το τσίπουρο σταγόνα, σταγόνα στο δοχείο αυτό. Αυτό το προϊόν είναι το τσίπουρο ή ρακί .

Το πρώτο που συγκεντρώνεται, είναι η λεγόμενη πρώτη στάλα, δηλαδή είναι το πρώτο, το δυνατό τσίπουρο με πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε οινόπνευμα.

Η διαδικασία αυτή, που διαρκεί 2 ώρες και πλέον γίνεται πολλές φορές μέχρις ότου τελειώσουν τα στέμφυλα, που έχουν για απόσταξη. Το καζάνι λειτουργεί για πολλές μέρες και για όλο το εικοσιτετράώρο.

Για να αρχίσει η λειτουργία του καζανιού, απαιτείται ειδική άδεια, από την αρμοδία υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών (Τελωνείο).

Στο Παλαιοχώριο υπάρχει μακρά παράδοση στην παραγωγή τσίπουρου. Από πληροφορίες που έχουμε, από παλαιότερους Παλαιοχωρίτες, υπήρχε μόνιμη εγκατάσταση το «καζαναριό»,όπως το έλεγαν. Αυτό κατά μία πληροφορία ήταν εγκατεστημένο στο κέντρο του χωριού, δίπλα από το σπίτι που σήμερα ανήκει στον Καζά και στον κήπο του Νάκου, πρώην ιδιοκτησία Παπακυριακόπουλου, κατ’ άλλη πληροφορία ήταν στης γρια – Βασιώς τον κήπο, κάτω από το σπίτι του Θύμιου Καρβελά.

Ανεξάρτητα από την τοποθεσία που υπήρχε η μόνιμη εγκατάσταση, γεγονός είναι ότι στο Παλαιοχώριο πάντα λειτουργούσε, από τα παλιά χρόνια καζάνι, που έβγαζε το τσίπουρο.

Δεδομένου ότι το Παλαιοχώριο διέθετε πολλούς και μεγάλους αμπελώνες. Οι αμπελώνες ξεκινούσαν από το «Ψιλό Κοτρώνι» και έφθαναν, δεξιά του Λουσίου μέχρι την μονή Φιλοσόφου και αριστερά μέχρι το ρέμα του Σαβαλά.

Οι πλαγιές από το ένα μέρος και το άλλο του Λουσίου, εκεί που σήμερα είναι δάση, ήταν καλλιεργημένες με αμπέλια.. Αποτέλεσμα της ύπαρξης πολλών αμπελιών ήταν η παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων κρασιού και κατ’ επέκταση και τσίπουρου, με την μέθοδο της απόσταξης. Πολλοί ήταν αυτοί που είχαν νόμιμα καζάνια για τσίπουρο, τόσο στο Παλαιοχώριο, όσο και στη Δημητσάνα.

Με το πέρασμα του χρόνο και την μετακίνηση του πληθυσμού στις πόλεις τα αμπέλια εγκαταλείφθηκαν και μετατράπηκαν σε δασωμένες περιοχές. Λίγοι παρέμειναν να καλλιεργούν τα αμπέλια τους και φυσικό ήταν να μειωθεί η παραγωγή κρασιού και τσίπουρου.

Την παράδοση στην απόσταξη του τσίπουρου, επί πολλά χρόνια συνέχισε ο Παναγιώτης Κωστούρος, ο οποίος κάθε χρόνο περί το τέλος Οκτωβρίου έστηνε την εγκατάσταση του καζανιού, κάτω από την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων και στο κτήμα των κληρονόμων του Μιχάλη Νάκου.

Εκεί για δεκαπέντε περίπου ημέρες έβγαζαν το τσίπουρό τους όχι μόνον οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου, αλλά και των γύρω χωριών. Την εποχή αυτή πολλοί επισκέπτονται το καζάνι στο Παλαιοχώριο, για να προμηθευθούν λίγο τσίπουρο γνήσιο και παραδοσιακό.

Τον Παναγιώτη Κωστούρο, διαδέχθηκαν ο Βασίλης Μπίρης, ο Χρήστος Καζάς και ο Νίκος Κουστένης .Σήμερα την παράδοση συνεχίζουν ο Νίκος Κουστένης και ο Χρήστος Καζάς, με τα παιδιά τους.

Η λειτουργία των καζανιών αρχίζει στις 15 με 20 Οκτωβρίου και διαρκεί μέχρι το τέλος . Τις ημέρες αυτές το Παλαιοχώριο από τη μία άκρη στην άλλη μυρίζει τσίπουρο.

Από το έτος 2002, όταν πρόεδρος του Συλλόγου των Παλαιοχωριτών ήταν ο Νίκος Καρβελάς, καθιερώθηκε να εορτάζεται κάθε χρόνο την τελευταία Κυριακή του Οκτώβρη η γιορτή του Τσίπουρου. Από τότε και μέχρι σήμερα επί 15 έτη, εορτάζεται η γιορτή του Τσίπουρου, με μεγάλη επιτυχία .

Πλήθος κόσμου επισκέπτεται το Παλαιοχώριο εκείνη την ημέρα από το ένα μέρος για να δει τον τρόπο με τον οποίον βγαίνει το τσίπουρο και από το άλλο μέρος για να πάρει λίγο τσίπουρο φυσικό και αγνό στον τόπο της παραγωγής του.

Ο Σύλλογος Παλαιοχωρίου, που διοργανώνει την εκδήλωση, προσφέρει στους επισκέπτες, φαγητό, τσίπουρο και άφθονο κρασί.

Φίλιππος Αθαν.Καρβελάς
Δικηγόρος εκ Παλαιοχωρίου και πρόεδρος του συλλόγου.

Προηγούμενο άρθροΚυκλοφοριακές ρυθμίσεις στον αυτοκινητόδρομο Κόρινθος-Τρίπολη-Καλαμάτα
Επόμενο άρθροΠΑΣΟΚ Αρκαδίας: Η κατάσταση στα κέντρα υγείας έφθασε στο απροχώρητο