Ο ΟΗΕ έχει ορίσει την 5η Ιουνίου να εορτάζεται ως ημέρα περιβάλλοντος, με στόχο την ευαισθητοποίηση των κοινωνιών στην διατήρηση και προστασία του.
Το θέμα για το 2020 είναι ‘’ Ώρα για τη Φύση’’. Το νερό που πίνουμε, τα τρόφιμα που τρώμε, ο αέρας που αναπνέουμε και το κλίμα που καθιστά τον πλανήτη κατοικήσιμο, όλα προέρχονται από τη φύση. Άρα είναι επείγουσα και υπαρξιακή η αγωνία των ανθρώπων για την τύχη του. Αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κατανόηση των κινδύνων που ενέχει η ανθρώπινη δραστηριότητα σε σχέση με το περιβάλλον και η λήψη των κατάλληλων μέτρων για την προστασία του. Οι τελευταίες καταστροφικές πυρκαγιές σε Αυστραλία, Αμαζονία και Καλιφόρνια έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου και έχουν καταστήσει ορατή την κλιματική αλλαγή που εξελίσσεται πλέον σε κλιματική κρίση. Η πρόσφατη πανδημία, εξάλλου, καταδεικνύει την αλληλεξάρτηση των ανθρώπων και των ιστών της ζωής, μέσα στους οποίους ζουν και δημιουργούν.
Η Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλα κράτη, καθιέρωσε ρητά στο Σύνταγμά της την προστασία του περιβάλλοντος σε όλες του τις διαστάσεις, δηλαδή τόσο του φυσικού όσο και του ανθρωπογενούς (άρθρο 24). Aυτό όμως, όπως είναι φυσικό, από μόνο του δεν αρκεί. Χρειάζεται η εξειδίκευση και η εφαρμογή προληπτικών ή/και κατασταλτικών μέτρων. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν εν προκειμένω ο ολοκληρωμένος χωροταξικός σχεδιασμός και η, κατ’ αρχήν, απαγόρευση της εκτός σχεδίου δόμησης. Οι αρχές της αειφορίας, που ταυτίζεται κατ’ ουσία με την βιώσιμη ανάπτυξη, και της φέρουσας ικανότητας μιας περιοχής πρέπει πάντοτε να λαμβάνονται υπ’ όψιν.
Και στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα κράτη-μέλη δεν έχουν μια γενική και αφηρημένη υποχρέωση προστασίας, αλλά υπάρχουν σχετικές δεσμευτικές οδηγίες για τη λήψη μέτρων προστασίας των οικοτόπων και της πανίδας προκειμένου να εγκριθούν σχέδια διαχείρισης σε προστατευόμενες περιοχές και να αποφεύγονται αρνητικές επιδράσεις στην ακεραιότητα των περιοχών αυτών.
Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν θέσπισε τους αναγκαίους στόχους και μέτρα για τις περιοχές ΝATURA 2000 και παραπέμφθηκε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκός Ένωσης.
Ο Σύλλογος Αρκάδων Ορειβατών Οικολόγων (ΣΑΟΟ) από την ίδρυσή του το 1988 είχε θέσει ως προτεραιότητά του την προστασία του περιβάλλοντος με πολλές και ποικίλες δράσεις (συνέδρια, ημερίδες, ομιλίες και λοιπές εκδηλώσεις) εφαρμόζοντας στην πράξη την αρχή «σκεφτόμαστε παγκόσμια δρούμε τοπικά».
Οι δράσεις αυτές αφορούσαν προεχόντως την ανάδειξη διατήρηση της φυσιογνωμίας του Μαινάλου που αποτελεί ένα ευαίσθητο και σημαντικό οικοσύστημα για την ευρύτερη περιοχή της Πελοποννήσου.
Επίσης, πρότεινε και εφάρμοσε στην πράξη τις αρχές της ανάκτησης, ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης των οικιακών ανόργανων απορριμμάτων και της κομποστοποίησης των οργανικών, χωρίς ωστόσο να φτάσει η ανακύκλωση και η κομποστοποίηση στα επιθυμητά και αναγκαία επίπεδα.
Το πρόβλημα της διαχείρισης των στερών αποβλήτων είναι ευρύτερο και δεν αφορά μόνο τον Δήμο Τρίπολης και την Αρκαδία αλλά όλη την Περιφέρεια Πελοποννήσου, η οποία συνεχίζει να παραμένει ουραγός στο κρίσιμο αυτό θέμα, με αποτέλεσμα τόσο την ύπαρξη δεκάδων χωματερών και τη συνακόλουθη επιβάρυνση του περιβάλλοντος όσο και την πληρωμή προστίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τη λειτουργία των χωματερών και την μη αποκατάσταση τους.
Είναι απαράδεκτο εν έτει 2020 να υπάρχει χωματερή στην περιοχή του Αγίου Βλάση, μερικές εκατοντάδες μέτρα από το Παναρκαδικό Νοσοκομείο με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δημόσια υγεία. Είναι άμεση και επιτακτική ανάγκη να υπάρξει, επιτέλους, το αναγκαίο σχέδιο διαχείρισης των απορριμμάτων και η όσο το δυνατόν γρηγορότερη υλοποίησή του.
Η πρόσφατη πανδημία οδήγησε πολλούς συμπολίτες μας στα μονοπάτια που περιβάλλουν τον αστικό ιστό της πόλης, τα οποία έχει αναδείξει και σηματοδοτεί ο Σύλλογός μας. Πιστεύουμε ότι αυτή η συνήθεια δεν θα πάψει να υπάρχει και με τον τρόπο αυτό οι περιπατητές θα απολαμβάνουν τα οφέλη ενός όμορφου και υγιεινού περιπάτου. Για πεζοπόρους και ορειβάτες με μεγαλύτερες απατήσεις υπάρχει το πυκνό δίκτυο μονοπατιών του Μαινάλου, μήκους 400 περίπου χιλιομέτρων, έργο και αυτό του Συλλόγου μας.
Εμείς θα συνεχίσουμε να αναδεικνύουμε και άλλα τέτοια μονοπάτια.
Η Τρίπολη είναι, λόγω θέσης, μεγέθους και κλίματος, κατάλληλη για την κυκλοφορία με ποδήλατο. Είναι απαραίτητο λοιπόν να δημιουργηθούν ποδηλατοδρόμοι για την ασφαλή κυκλοφορία των ποδηλάτων και την αποφυγή της χρήσης Ι.Χ αυτοκινήτων. Σχετικές μελέτες στην Ευρώπη έχουν αποδείξει ότι για μετακινήσεις μέχρι τέσσερα χιλιόμετρα το καταλληλότερο μέσο είναι το ποδήλατο. Επισημαίνουμε εδώ ότι στην βόρεια και βροχερή Κοπεγχάγη το 36% περίπου των αστικών μετακινήσεων γίνεται με ποδήλατο!!!!
Ο Σύλλογός μας ένωσε την φωνή του με περισσότερα από 120 κινήματα, συλλογικότητες, φορείς προστατευόμενων περιοχών κ.λ.π. για την απόσυρση του νομοσχεδίου που πια ψηφίστηκε από την Βουλή και έγινε ο νόμος 4865/2020. Ο νόμος αυτός ρυθμίζει πληθώρα θεμάτων που αφορούν το περιβάλλον.
Ακολουθούν μερικές σύντομες παρατηρήσεις για τις προβλέψεις του νόμου αυτού.
Με τον νόμο καταργούνται οι 36 Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ) και δημιουργείται ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ (ΟΦΥΠΕΚΑ), αρμόδιος για τον συντονισμό , με Δ.Σ εξαρτώμενο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, ενώ στην θέση των ΦΔΠΠ δημιουργούνται 24 μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΜΔΠΠ) και έτσι η ΦΔΠΠ χάνουν την αυτονομία και ανεξαρτησία τους με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Το σύστημα καθίσταται, πλέον, συγκεντρωτικό και, κατά την άποψή μας, και δυσλειτουργικό.
Η παραγωγή ενέργειας από Α.Π.Ε. (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) είναι κατ΄αρχήν θετική. Με τον νέο νόμο η αδειοδότησή τους απλοποιείται και συντομεύουν οι χρόνοι από την κατάθεση της ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) μέχρι την λήψη της τελικής άδειας. Εάν οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν γνωμοδοτήσουν μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια που θέτει ο νόμος, θεωρείται ότι συμφωνούν με τις ΜΠΕ. Αν ληφθεί υπ΄όψιν η υποστελέχωση των υπηρεσιών είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) θα εγκρίνονται όπως κατατίθενται και θα εκδίδεται η σχετική ΑΕΠΟ ( Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων), η οποία θα έχει ισχύ μέχρι και 25 έτη. Στο σημείο αυτό είναι απαραίτητο να τονίσουμε ότι πρέπει να εγκριθεί το συντομότερο δυνατόν το ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ στο οποίο θα προσδιορίζονται με ακρίβεια οι τόποι και οι προϋποθέσεις εγκατάστασης ΑΠΕ.
Μελέτη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με επιστημονική υπεύθυνη την Αναπ. Καθηγήτρια Βασιλική Κατ ή καταλήγει σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Οι αιολικοί σταθμοί που λειτουργούν σήμερα στη χώρα καλύπτουν ήδη το μισό του στόχου μας για το 2030.Το μεγαλύτερο μέρος τους (37,04% ή 1.702 ανεμογεννήτριες του εθνικού στόχου) βρίσκεται σε περιοχές εκτός NATURA,ενώ εκτός NATURA λειτουργούν 705 ανεμογεννήτριες. Προγραματίζεται να εγκατασταθούν όμως άλλες 10.258 ανεμογεννήτριες εκτός NATURA και 515 ανεμογεννήτριες εντός NATURΑ. Αν αδειοδοτηθούν όλες οι μανάδες που βρίσκονται υπό αξιολόγηση ή αδειοδότηση, η Ελλάδα θα υπερβεί τον στόχο της κατά εξι (6) φορές!! Προτείνεται λοιπόν να δοθεί προτεραιότητα στην εγκατάσταση αιολικών πάρκων στις εκτός NATURA περιοχές, όπου υπάρχει ήδη και πυκνό οδικό δίκτυο.
Οι τέσσερις ζώνες που θεσπίζονται με τον νέο νόμο για να είναι βιώσιμες πρέπει να συνοδεύονται από ΕΠΜ (Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες) και σχέδια διαχείρισης μετά από την έγκριση των αρμοδίων Υπουργών. Οι πράξεις αυτές για να έχουν τα αναμενόμενα και επιθυμητά αποτελέσματα πρέπει να συντάσσονται σύμφωνα με τους αυστηρούς κανόνες της επιστήμης και κυρίως να εφαρμόζονται πιστά. Η ιστορία του ταλαιπωρημένου σχεδίου Π.Δ. για τον χαρακτηρισμό της περιοχής του Μαινάλου ως προστατευόμενης περιοχής είναι ενδεικτική. Εκκρεμεί η υπογραφή του από το 2011, αφού είχε προηγηθεί σχετική ΕΠΜ από το ΕΘΙΑΓΕ, η οποία ξεκίνησε το 1999, ολοκληρώθηκε το 2003, εγκρίθηκε τον Αύγουστο του 2010 και έκτοτε αγνοείται η τύχη του. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς ότι οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες.
Ζητάμε, λοιπόν, για ακόμη μία φορά να τεθεί υπό διαβούλευση το ανωτέρω σχέδιο Π.Δ. και, αφού επικαιροποιηθεί, να καταστεί πλέον νόμος του κράτους για να γνωρίζουν, επιτέλους, όλοι τι και πού επιτρέπεται ή απαγορεύεται.
Με τις σκέψεις αυτές κλείνουμε τη σύντομη αυτή αναφορά μας, επιφυλασσόμενοι για μια διεξοδικότερη τοποθέτηση.
