Για τα εγκαίνια της έκθεσης του Δημήτρη Ταλαγάνη με θέμα: “Το Ιερόν Μανδήλιον – την «αχειροποίητη» εικόνα με τα χαρακτηριστικά του προσώπου του Χριστού”, που θα γίνουν την Τρίτη 22 Μαΐου 2018, από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμο, μίλησαν σε κοινή συνέντευξη τύπου που παραχώρησαν ο ζωγράφος – αρχιτέκτονας κ.Ταλαγάνης, ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου κ.Τατούλης και ο Δήμαρχος Τρίπολης κ.Παυλής.
Η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο Πνευματικό Κέντρο Τρίπολης, όπου έγιναν οι απαραίτητες εργασίες, προκειμένου να διαμορφωθεί κατάλληλα ο χώρος, ο οποίος πλέον έχει πάρει μια νέα πνοή.
Αρχικά τον λόγο πήρε ο κ.Ταλαγάνης ο οποίος ανέφερε μεταξύ άλλων: “Είναι μεγάλη χαρά για εμένα που θα ξεκινήσω με αυτή την έκθεση μια νέα εποχή, αφενός για τη ζωή του Πνευματικού κέντρου της Τρίπολης και αφετέρου για τις εκδηλώσεις που θα γίνουν για τη συμπλήρωση των 200 ετών από την επανάσταση αλλά και όλα εκείνα που θα γίνουν στο μέλλον”, ενώ πρόσθεσε: “Θεωρώ πως η έκθεση αυτή είναι ένα εμβληματικό γεγονός, που μπορεί να διαμορφώσει ένα πλαίσιο,προκειμένου η Τρίπολη να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, για να γίνει ένας σημαντικός τόπος προορισμού”.
Στη συνέχεια ο Δήμαρχος Τρίπολης κ.Παυλής μίλησε για την έκθεση χαρακτηρίζοντας την ως ένα σπουδαίο και μοναδικό γεγονός για το Δήμο Τρίπολης, αλλά και για ολόκληρη την Ελλάδα. “Με την αρωγή του Δήμου και της Περιφέρειας διαμορφώσαμε κατάλληλα το Πνευματικό κέντρο για να φιλοξενήσει την συγκεκριμένη έκθεση, αλλά και όλες τις άλλες δράσεις μας”, ανέφερε ο κ.Παυλής, ενώ συμπλήρωσε, πως η Τρίπολη είναι έτοιμη να φιλοξενήσει την έκθεση του κ.Ταλαγάνη – που όμοια της δεν υπάρχει στην Ελλάδα – και να υποδεχτεί όλους τους επισκέπτες που θα βρεθούν στην πόλη μας, για να την θαυμάσουν.
Τέλος ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου εξέφρασε την ευαρέσκεια του για το σημαντικό αυτό πολιτιστικό γεγονός που θα γίνει στην πρωτεύουσα της Πελοποννήσου. “Ο κ.Ταλαγάνης έχει καταφέρει να συλλέξει εικόνες και θησαυρίσματα τις ρωσικής τέχνης.Είναι θεία τύχη πως αυτή η συλλογή παρουσιάζεται πλέον σε ένα μεγάλο μέρος της στον ανανεωμένο χώρο του Πνευματικού κέντρου και είναι σίγουρο πως θα κινήσει το ενδιαφέρον”.
Η έκθεση θα εγκαινιαστεί την Τρίτη 22 Μαΐου στις 12:00 (για το κοινό οι πόρτες θα ανοίξουν γύρω στη 13:00), ενώ θα διαρκέσει έως και τις 3 Ιουνίου.
Λίγα λόγια για την έκθεση:
Στην έκθεση παρουσιάζονται πέντε ρωσικές εικόνες του Ιερού Μανδηλίου που χρονολογούνται στον 17ο και 18ο αιώνα. Μαζί τους εκτίθενται και εικόνες με τη Σταύρωση και την Ανάσταση του Χριστού, καθώς και άλλες με την Παναγία και Αγίους της Εκκλησίας.
Τα εκθέματα προέρχονται από τη Συλλογή Ρωσικών Μεταβυζαντινών Εικόνων του αρχιτέκτονα και ζωγράφου Δημήτρη Ταλαγάνη. Η Συλλογή αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό corpus της καλλιτεχνικής παραγωγής εικόνων και του θεολογικού υπόβαθρου στη Ρωσία στο διάστημα τριών αιώνων (17ου-19ου αιώνα). Η συλλογή αριθμεί πάνω από 100 έργα και συγκροτήθηκε τα τελευταία 50 χρόνια από τον συλλέκτη.
Η θρησκευτική ζωγραφική στη Ρωσία έχει μακρά και διαρκή παράδοση από την εποχή του εκχριστιανισμού της χώρας. Μεγάλα κέντρα της θρησκευτικής τέχνης αποτέλεσαν το Νόβγκοροντ, η Μόσχα, η Πετρούπολη, το Κίεβο, το Πσκοφ, το Βολογκντά. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η ανάπτυξη των καλλιτεχνικών σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Βυζαντίου κατά τον 14ο αιώνα, όταν τεχνίτες από το Βυζάντιο μετέβησαν στη Ρωσία και εργάστηκαν σε διάφορες πόλεις. Έλληνες μαϊστορες από την Κωνσταντινούπολη προσκλήθηκαν από τους Ρώσους για να ζωγραφίσουν το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κρεμλίνο, ο Έλληνας ζωγράφος Ησαΐας(1338) εργάστηκε στο Νόβγκοροντ και ο Θεοφάνης ο Έλληνας έγινε ξακουστός σε όλη τη Ρωσία κατά το τέλος του 14ου αιώνα με τις τοιχογραφίες – χαρακτηριστικά δείγματα της τέχνης των Παλαιολόγων- που φιλοτέχνησε σε εκκλησίες της Μόσχας και του Novgοrod.
Η έκθεση οργανώνεται από τη Συλλογή Ρωσικών Εικόνων του Δημήτρη Ταλαγάνη, τη Μητρόπολη Μαντινείας και Κυνουρίας, την Περιφέρεια Πελοποννήσου, το Δήμο της Τρίπολης, με αφορμή την συμπλήρωση διακοσίων χρόνων από το μαρτυρικό θάνατο (22 Μαΐου, το έτος 1818) του πολιούχου Τριπόλεως Αγίου Νεομάρτυρα Παύλου.
TO IEΡΟΝ ΜΑΝΔΗΛΙΟΝ η αχειροποίητη εικόνα
Σύμφωνα με την παράδοση, το Ιερόν Μανδήλιον ήταν ένα κομμάτι υφάσματος πάνω στο οποίο είχαν αποτυπωθεί, θαυματουργικά, τα χαρακτηριστικά του προσώπου του Χριστού. Το Ιερόν Mανδήλιοναρχικά βρισκόταν στην Έδεσσα της Συρίας (σημερινή Urfa της Τουρκίας), όπου παρέμεινε και μετά τη μουσουλμανική κατάκτηση της πόλης, το 639 μ. Χ. Η χριστιανική παράδοση ανήγε την εικόνα στα χρόνια της επίγειας ζωής του Χριστού και συνέδεε την κατασκευή της με τον Άβγαρο, βασιλιά της Έδεσσας τον 1ο αι. μ.Χ., και με την επιστολή του με την οποία κάλεσε το Χριστό στην Έδεσσα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άβγαρος παρακάλεσε το Χριστό να ταξιδέψει έως την Έδεσσα για να τον θεραπεύσει από κάποια ασθένεια. Ο Χριστός ανταποκρίθηκε στέλνοντας στον Άβγαρο την εικόνα Του: έβρεξε το πρόσωπο και πήρε ένα κομμάτι ύφασμα για να σκουπιστεί και με την επαφή αποτυπώθηκαν στο ύφασμα τα χαρακτηριστικά Του. Λαμβάνοντας την εικόνα, ο Άβγαρος θεραπεύτηκε. Έκτοτε η θαυματουργή εικόνα – το Ιερόν Μανδήλιον- χάθηκε, για να ξαναβρεθεί τον 6ο αιώνα, αυτή τη φορά με την ιδιότητα του παλλαδίου της πόλης της Έδεσσας.
Στην Κωνσταντινούπολη μεταφέρθηκε στα μέσα του 10ου αιώνα μετά την πολιορκία της Έδεσσας από τους Βυζαντινούς. Στις 15 Αυγούστου του 944, η βυζαντινή πρωτεύουσα υποδέχτηκε το Ιερόν Μανδήλιον με μια μοναδική θρησκευτική τελετή. Αρχικά, το Ιερόν Μανδήλιον τοποθετήθηκε επί του αυτοκρατορικού θρόνου, στην αίθουσα του τρικλίνου και ακολούθως, στην εκκλησία της Παναγίας του Φάρου. Το κειμήλιο θεωρείται ότι χάθηκε από την Κωνσταντινούπολη κατά την Άλωση του 1204 από τους σταυροφόρους. Σύμφωνα με την παράδοση, το Ιερόν Μανδήλιον, μεταφέρθηκε μαζί με άλλα ιερά λείψανα στη Sainte Chapelle στο Παρίσι, την οποία είχε ανεγείρει ο Λουδοβίκος Θ΄ για το σκοπό αυτό.
Η βυζαντινή εικόνα Μανδήλιον της Γένοβας (11ος αιώνας) θεωρείται ότι φέρει πιστή απεικόνιση τουΙερού Μανδηλίου, ενώ έχει προταθεί και η ταύτιση του ιστορικού κειμηλίου με τη Σινδόνη του Τορίνου. Κατά τα μεσαιωνικά χρόνια, το Μανδήλιον είχε γίνει ευρέως γνωστό στη Δύση και είχε μετεξελιχθεί στον τύπο εικόνας Veronica (το όνομα θεωρήθηκε ότι ετυμολογείται από το vera icon = αληθινή εικόνα). Ιδιαίτερα δημοφιλής ήταν η εικόνα του Ιερού Μανδηλίου και στο σλαβικό κόσμο έως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό, μαρτυρεί, άλλωστε και η αντίστοιχη συλλογή της Πινακοθήκης Τετριακόφ στη Μόσχα.
Το Ιερόν Μανδήλιον απαντάται συχνά στη βυζαντινή εικονογραφία –στη μνημειακή ζωγραφική, σε φορητές εικόνες και σε μικρογραφίες χειρογράφων. Το αρχαιότερο σωζόμενο δείγμα εντοπίζεται σε φορητή εικόνα του 10ου αιώνα και βρίσκεται στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά.
Αντίγραφο του Ιερού Μανδηλίου βρίσκεται στο San Silvestro in Capite στο Βατικανό. Πρόκειται για επιζωγραφισμένο ύφασμα (28×19) άγνωστης προέλευσης. Το πλαίσιο είναι από επιχρυσωμένο ασήμι και σμάλτο του 17ου αιώνα.
