Η Παναγία του Κύκκου από την ιστορική Βασιλική και Σταυροπηγιακή Ιερά Μονή Κύκκου της Κύπρου, για πρώτη φορά ταξιδεύει στην Ελλάδα και έρχεται στην Τρίπολη, όπου για λίγες ημέρες θα παραμείνει για προσκύνηση.
Η θαυματουργεί εικόνα της Παναγίας της ελεούσας από το καστρομονάστηρο, που υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Κύκκου και Τυλληρίας, θα βρίσκεται από τις 16 έως τις 22 Σεπτεμβρίου, στον ιερό ναό των Αγίων Νεομαρτύρων και Προφήτη Ηλία της Τρίπολης.
Ιστορικό της αγίας εικόνας
Κέντρο αναφοράς της Ιεράς Μονής Κύκκου είναι η Εικόνα της Παναγίας, που, όπως μεταδίδεται από γενεά σε γενεά, είναι έργο του Αποστόλου Λουκά, ο οποίος τη ζωγράφισε, έχοντας ως πρότυπο την ίδια τη Θεοτόκο. Η Αγία Εικόνα είναι γνωστή και ως Παναγία η Ελεούσα (πηγή ελέους). Σ’ αυτήν εικονίζεται η Παναγία να βαστάζει με το δεξί της χέρι τον Χριστό. Χαίρει πανορθόδοξης φήμης και αρκετές εικόνες σε πολλές χώρες, όπως στην Ελλάδα, τη Ρωσία, τη Γεωργία, τη Βουλγαρία, την Αίγυπτο και την Αιθιοπία, είναι αφιερωμένες στην Παναγία του Κύκκου, ένδειξη του μεγάλου σεβασμού που απολαμβάνει ανάμεσα στους ορθόδοξους λαούς.
Η Εικόνα είχε επικαλυφθεί το 1576 με αργυρή και επίχρυση πλάκα, ενώ νέα επικάλυψη έγινε το 1795. Το πρόσωπό Της είναι σκεπασμένο και ποτέ δεν αποκαλύπτεται, είτε γιατί έτσι το θέλησε ο αυτοκράτορας Αλέξιος, είτε για να εμπνέει περισσότερο σεβασμό.
Αναφέρεται χαρακτηριστικά πως το 1699 ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Γεράσιμος τόλμησε να ανασηκώσει το ύφασμα, για να δει το πρόσωπο της Θεοτόκου, αλλά για τη βέβηλή του πράξη τιμωρήθηκε και με δάκρυα στα μάτια υποχρεώθηκε να ζητήσει συγχώρεση.
Ο Ρώσος μοναχός Βασίλειος Μπάρσκυ, που επισκέφθηκε τη Μονή το 1735, γράφει ότι οι μοναχοί αποκάλυπταν την Εικόνα μόνο σε περιόδους ανομβρίας και αφού πρώτα Την μετέφεραν στη γειτονική κορφή, γνωστή ως «Θρονί», όπου έψαλλαν σχετική παράκληση. Το έκαναν, χωρίς να βλέπουν το πρόσωπο Της, που κοιτούσε τον ουρανό.
Ο λαός αγάπησε πολύ την Αγία Εικόνα. Απειράριθμα είναι τα δημοτικά τραγούδια, με τα οποία ύμνησε την Παναγία την Κυκκώτισσα, και πάρα πολλές είναι οι ιστορικές μαρτυρίες για τις τιμές, που της απέδιδε κατά τις λιτανείες σε ολόκληρο το νησί. Την ίδια τιμή απολάμβανε και ανάμεσα στους πιστούς πολλών άλλων περιοχών, οι οποίοι παλαιότερα συνδύαζαν το προσκύνημά τους στους Αγίους Τόπους με επίσκεψη στο ξακουστό μοναστήρι.
Σήμερα βεβαίως, που τα σύγχρονα συγκοινωνιακά μέσα διευκολύνουν και συντομεύουν τις μετακινήσεις, ο αριθμός των προσκυνητών, που το επισκέπτονται, είναι πολύ μεγάλος. Στη Μονή καταφθάνουν άνθρωποι από διάφορα μέρη της γης και προστρέχουν στη θαυματουργή δύναμη της Θεοτόκου, ζητώντας, είτε να θεραπευθούν, είτε να αντλήσουν δύναμη, για να αντεπεξέλθουν στις δοκιμασίες της ζωής.
Στον ναό βλέπουμε αφιερώματα, τα οποία μαρτυρούν τα θαύματα της Θεοτόκου. Κομμάτι από γλώσσα ξιφία, π. χ., προσφέρθηκε, για να θυμίζει τη σωτηρία από βέβαιο πνιγμό των ναυτικών ενός πλοίου, του οποίου τις πλευρές είχε τρυπήσει μεγάλος ξιφίας το 1718. Ένας αλλόθρησκος είχε προσπαθήσει να ασεβήσει στην Εικόνα και ξεράθηκε το χέρι του, ομοίωμα του οποίου υπάρχει σήμερα κοντά στην Αγία Εικόνα, για να υπενθυμίζει το γεγονός. Όλα γενικώς τα αφιερώματα εξιστορούν και αντίστοιχα θαύματα της Παναγίας, πολλά από τα οποία εξυμνούνται σε φυλλάδες, που κατά καιρούς κυκλοφόρησαν διάφοροι στιχουργοί.
Με τη δύναμη της Αγίας Εικόνας σε περιόδους μεγάλης ανομβρίας έβρεχε, οι στείρες γυναίκες αποκτούσαν παιδιά και οι άρρωστοι θεραπεύονταν. Τακτικά, κατά το παρελθόν, οι κάτοικοι του νησιού ζητούσαν από τους μοναχούς του Κύκκου να συνοδεύσουν τη μεταφορά της Εικόνας στα χωριά τους για αγιασμό, αφού πίστευαν πως η παρουσία Της και μόνον αρκούσε για να τερματιστεί ένα θανατικό, μία επιδημία, ένας λοιμός ή οποιαδήποτε άλλη θεομηνία. Ειδικά όμως η Αγία Εικόνα συνδέθηκε με την ανομβρία. Οι ιστορικές πηγές καταγράφουν συχνές λιτανείες και δεήσεις του λαού με την παράκληση να μεσιτεύσει, για να ανοίξουν οι ουρανοί.
Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας συχνά οι υπόδουλοι σε όλη την Κύπρο αναζητούσαν τη βοήθεια της Αγίας Εικόνας. Για τη μεταφορά και περιφορά Της εκτός Μονής χρειαζόταν ειδική άδεια, για την οποία οι χριστιανοί υπέβαλλαν σχετική αίτηση. Εντούτοις Οθωμανοί αξιωματούχοι αντιδρούσαν και οι χριστιανοί έφθαναν μέχρι τον σουλτάνο, για να αποσπάσουν την αναγκαία άδεια με την έκδοση φερμανίου, ούτως ώστε να απαλλάσσονται από τις πιέσεις τους, όπως μας πληροφορεί, π.χ., και ένα φερμάνι του 1634.
Ονομασία “Κύκκος”
Το πλήρες όνομα της Μονής είναι «Ιερά Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή της Παναγίας του Κύκκου». Βασιλική ονομάζεται γιατί ιδρύθηκε με προσωπική οικονομική συμβολή του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού (1081-1118) και Σταυροπηγιακή γιατί στον θεμέλιο λίθο της τοποθετήθηκε σταυρός, γεγονός που στη γλώσσα της διοίκησης της Εκκλησίας σημαίνει ότι το μοναστήρι αυτοδιοικείται, μέσα στα πλαίσια βεβαίως του συνόλου της Εκκλησίας της Κύπρου. Άγνωστη είναι η προέλευση του ονόματος Κύκκος.
Σύμφωνα με μία άποψη, οφείλεται σε ένα αυτοφυόμενο θάμνο της περιοχής, που ονομάζεται και κόκκος. Η παράδοση συνδέει την ονομασία αυτή με το λάλημα ενός πουλιού, που κατά τα βυζαντινά χρόνια τριγυρνούσε στα γύρω βουνά και προανάγγελλε την ίδρυση του μοναστηριού με τους στίχους:
«Κύκκου-Κύκκου το βουνί, Μοναστήρι θα γενεί.
Μια χρυσή κυρά θα μπει και ποτέ της δεν θα βγει!»
Όπως και πράγματι έγινε, αφού στο μοναστήρι, που κτίστηκε στα βουνά του Κύκκου, φυλάσσεται από τα τέλη του 11ου αι. η θαυματουργός Εικόνα της Παναγίας της Κυκκώτισσας.
Τον όρο Κίκος/Κύκκος προϋποθέτει το επίθετο Κικιώτισσα/Κυκκιώτισσα, που πρωτοεμφανίζεται ως επωνυμία της Θεοτόκου.
Η αρχαιότερη ερμηνεία του ονόματος Κύκκος βρίσκεται στη Διήγηση της θαυματουργής εικόνας: «ἡ εἰκόνα τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου ἡ ἐν τῷ ὄρει τοῦ Κόκ<κ>ου». Η πρώτη σύνθεση της Διήγησης ανήκει στο έτος 1421/22. Την ονομασία Κόκ(κ)ος του βουνού όπου χτίστηκε η μονή την αναφέρει και ο Ρώσος μοναχός Μπάρσκυ σύμφωνα με την ερμηνεία που του έδωσαν οι μοναχοί του Κύκκου στα 1735: «Ονομάζεται ελληνιστί Παναγία του Κύκκου εκ του όρους Κόκκος ή Κύκκος ή κατ’ άλλην απαράδεκτον εκδοχήν από το πτηνόν κούκκος, το οποίον ετραγουδούσε κύκκου-κύκκου κατά την παλαιάν εποχήν, όταν η θαυματουργός εικών μετεφέρθη εκ Κωνσταντινουπόλεως». Και ο Εφραίμ στην «Περιγραφή» επαναλαμβάνει την ετυμολογία αυτή : «Εις το όρος του Κόκκου, του μετονομασθέντος Κύκκου, εγγύς όντος της Μυριανθούσης». Την προέλευση από το κόκκος “ποικιλία πρίνου (αγριοπρινιάς)”, που φύτρωνε εκεί και με τον καιρό το πρόφεραν Κύκκος, την απορρίπτει ο Νέαρχος Κληρίδης.
Στο βίντεο του ΡΙΚ που ακολουθεί μπορείτε να δείτε την Ι.Μ.Κύκκου και να ακούσετε την ιστορία της Μονής:
Η Παναγία του Κύκκου στην Ελλάδα
Πηγή στοιχείων της ιερής εικόνας και της ιστορικής Μονής Κύκκου & φωτογραφιών: monikykkou.org.cy
Πηγή video: ΡΙΚ
